Wieża na miedziorycie z dzieła Civitates orbis terrarum (1618)
Zakaz spiskowania "pod winą siedzenia na Czerwonej Wieży i dwa funty wosku" 
Gdzie panów mieszczanów wsadzają Wieża Zegarna (in. Czerwona Wieża) - wieża położona w połowie średniowiecznych murów między kompleksem Zamku królewskiego a Bramą Wrocławską.
W roku 1474 określono wieżę jako "wieża biała". W późniejszym okresie zwana była także zegarową. Najczęściej jednak używa się nazwy "Wieża Czerwona". Teren w okolicy obecnej ulicy Podgórnej nazywano czasem "na górze zegarowej" (in monte horalogii).
Wieża została rozebrano w roku 1795.
Konstrukcja[]
Wieża miała ok. 20 metrów wysokości i mur gruby na 2,5 cegły. Przekrój wieży-baszty miał kształt kwadratu o bokach 7 na 7 metrów.
Na miedziorycie z dzieła Civitates orbis terrarum (1618 rok) Wieżę Zegarną przedstawiono jako budowlę trzykondygnacyjną z wejściem od strony miasta na wysokości murów, do którego prowadziły schody "dostawiane" do jej fasady.
Funkcje obserwacyjne[]
Wieża była budowlą wyjątkową w murach miejskich ówczesnego Poznania. Pozostałe wieże stanowiły integralny element węzłów poszczególnych bram. Wieża Czerwona nie posiadała jednak przejazdu, a zachowane źródła nie przytaczają funkcji wieży. Przypuszczać można, że pełniła ona m.in. funkcje obserwacyjne, pozwalając zorientować się w działaniach nadciągającego wroga, wypatrywać z niej można było również pożarów i alarmować ludność. W roku 1569 stróż nocny pełniący straż na Wieży pierwszy zauważył pożar łaźni znajdującej się koło Beginek.
Zegar na wieży[]
Przypuszcza się, że najstarszy zegar miejski w Poznaniu pojawił się na wieży około roku 1420 (równolegle z zegarem katedry gnieźnieńskiej). Od roku 1431 w najstarszych aktach miejskich pojawia się określenie miejsca "in Monte horilogii" ("na górze zegarowej"). W księgach ławniczych z roku 1457 znajdują się informacje o starym zegarze na wieży zegarowej.
Godziny wybijane były na dzwonie, na tarczy opisanej rzymskimi liczbami I-XXIV (godziny tzw. "całego zegara") poruszała się tylko jedna wskazówka. Możliwe, że (podobnie w jak innych polskich miastach) kwadranse wybijał mniejszy dzwon.
Zegar umieszczony na wieży, górującej wówczas nad okoliczną, głównie parterową zabudową, wskazywał czas i regulował rytm życia mieszkańców Poznania.
Więzienie[]
Prawdopodobnie Wieżę Czerwoną zaczęto używać jako więzienia na przełomie XVI i XVII wieku. Ordynacja rady miejskiej z 1611 r. zakazywała murarzom i cieślom wykonywania robót budowlanych dla Żydów pod karą zapłacenia 100 marek grzywny i siedzenia przez 10 tygodni w Wieży Czerwonej.
Wysoko umieszczone wejście do Wieży na rycinie z roku 1618 wskazuje na istnienie głębokie lochu na najniższej kondygnacji, co pozwalało by na odbywanie kary wieży dolnej, podobnie jak miało to miejsce w wieży Bramy Wronieckiej.
Źródła[]
- „Wieża zegarna”, czyli o najstarszym zegarze miejskim Poznania w: „Kronika Miasta Poznania” nr 1-2/1993, „Przestępczość w Poznaniu”, s. 326-331, Poznań, Wydawnictwo Miejskie, 1993.
- Wieża Zegarna, czyli Czerwona w: „Kronika Miasta Poznania” nr 1/1996, „Mury miejskie”, s. 264, Poznań, Wydawnictwo Miejskie, 1996.